"Chí Khí Anh Hùng" - Trích "Truyện Kiều" - Nguyễn Du. Sách Giáo Khoa Ngữ Văn Lớp 11, Tập 2 - Kết Nối Tri Thức.

Chí Khí Anh Hùng 

(Trích Truyện Kiều)

Nguyễn Du

Nửa năm hương lửa đương nồng,

Trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương.

Trông vời trời bể mênh mang,

Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong.

Nàng rằng: "Phận gái chữ tòng,

Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi".

Từ rằng: "Tâm phúc tương tri,

Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình?

Bao giờ mười vạn tinh binh,

Tiếng chiêng dậy đất bóng tinh rợp đường.

Làm cho rõ mặt phi thường,

Bấy giờ ta hãy rước nàng nghi gia.

Bằng nay bốn bể không nhà,

Theo càng thêm bận biết là đi đâu?

Đành lòng chờ đó ít lâu,

Chầy chăng là một năm sau vội gì!".

Quyết lời dứt áo ra đi,

Gió mây bằng đã đến kỳ dặm khơi.

(Đào Duy Anh, Từ điển "Truyện Kiều", Sđd, tr.716 - 717)

Đoạn thơ "Chí Khí Anh Hùng" trích từ Truyện Kiều của Nguyễn Du là một trong những phân đoạn tiêu biểu thể hiện lý tưởng anh hùng trong văn học trung đại. Qua hình tượng Từ Hải, tác giả đã khắc họa chân dung một người trượng phu mang chí lớn, không vướng bận chuyện tình cảm cá nhân khi chưa hoàn thành hoài bão.

Từ Hải xuất hiện với dáng vẻ hiên ngang, mang trong mình khát vọng tung hoành bốn bể, lập công danh sự nghiệp. Khi Thúy Kiều ngỏ ý muốn theo chồng, chàng không hề lạnh lùng hay vô tình, mà trái lại, thể hiện rõ sự thấu hiểu và trân trọng tình cảm của nàng. Tuy nhiên, với một bậc anh hùng, việc quan trọng nhất vẫn là sự nghiệp lớn, là danh tiếng vang dội, là chiến công hiển hách. Lời từ biệt của Từ Hải không chỉ là sự dứt khoát, mà còn là lời hứa hẹn cho một tương lai rực rỡ, khi chàng có thể đường hoàng đón Kiều về trong vinh quang và quyền thế.

Đoạn thơ không chỉ ca ngợi khí phách nam nhi, mà còn thể hiện sâu sắc quan niệm về chí hướng và tình yêu trong thời phong kiến. Từ Hải hiện lên với hình tượng phi thường, mang tầm vóc của một bậc hào kiệt, không bị ràng buộc bởi những tình cảm cá nhân thường tình. Đồng thời, qua sự đối lập giữa khát vọng tung hoành bốn phương của Từ Hải và tấm lòng chung thủy, nguyện theo chồng của Thúy Kiều, Nguyễn Du cũng bộc lộ sự xót xa trước số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Với ngôn ngữ hào hùng, hình ảnh giàu tính biểu tượng, đoạn thơ "Chí Khí Anh Hùng" không chỉ thể hiện tài năng nghệ thuật bậc thầy của Nguyễn Du mà còn gửi gắm triết lý về chí khí, hoài bão và số phận con người trong cuộc đời đầy biến động. Đây là một trong những đoạn thơ tiêu biểu góp phần làm nên giá trị bất hủ của Truyện Kiều.