Phân tích nhân vật Ngô Tử Văn trong truyện Tản Viên từ Phán sự lục (Chuyện Chức Phán Sự đền Tản Viên) – Nguyễn Dữ
🌿 Mở bài
Văn học trung đại Việt Nam thường ca ngợi những con người chính trực, dũng cảm, biết bảo vệ lẽ phải và đấu tranh chống lại cái ác. Trong dòng chảy đó, Nguyễn Dữ – nhà văn nổi bật thế kỷ XVI – đã để lại tập truyện Truyền kỳ mạn lục với nhiều tác phẩm truyền kỳ đặc sắc, kết hợp tài tình yếu tố kỳ ảo và hiện thực. Trong đó, Tản Viên từ Phán sự lục (Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên) không chỉ hấp dẫn bởi tình tiết li kỳ mà còn nổi bật bởi hình tượng nhân vật Ngô Tử Văn – một người trí sĩ khảng khái, kiên cường và tiêu biểu cho tinh thần đấu tranh vì công lý. Từ hình tượng ấy, tác giả thể hiện khát vọng công bằng, đạo lý và niềm tin vào sự chiến thắng của chính nghĩa.
🌿 Thân bài
🔹 1. Giới thiệu chung về nhân vật
Ngô Tử Văn là một nho sĩ, tên thật là Văn, quê ở huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang. Ngay từ đầu truyện, Nguyễn Dữ đã khắc họa rõ nét chân dung nhân vật với tính cách "khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không chịu được". Đây là lời giới thiệu ngắn gọn nhưng thể hiện đầy đủ phẩm chất của một con người ngay thẳng, ghét điều gian ác và sống có nguyên tắc đạo đức rõ ràng. Hình ảnh Tử Văn trong truyện không phải là một anh hùng trong chiến trận, mà là người trí thức dám dấn thân, đối đầu với cái xấu để bảo vệ đạo lý.
🔹 2. Hành động đốt đền – biểu hiện lòng chính trực, quả cảm
Điểm nổi bật nhất trong tính cách của Ngô Tử Văn chính là hành động đốt ngôi đền của tà thần – nơi tên tướng giặc bại trận chiếm giữ, giả làm thần linh, tác oai tác quái, hại dân. Trong khi dân làng sợ hãi, cam chịu thì Tử Văn lại dám chống lại tập tục, niềm tin mê muội, dám đương đầu với thế lực siêu nhiên, dù biết rằng hậu quả có thể rất lớn. Hành động ấy không phải là sự ngông cuồng, mà là biểu hiện của lòng chính trực, tinh thần trừ gian diệt ác, khát khao lập lại công bằng. Nguyễn Dữ viết:
“Tử Văn liền tắm gội sạch sẽ, khấn trời, rồi châm lửa đốt đền.”
Chi tiết này cho thấy hành động có ý thức, có lý tưởng, thể hiện một con người tin tưởng sâu sắc vào đạo lý và lẽ công bằng.
🔹 3. Sự kiên cường trong phiên tòa âm phủ
Sau khi đốt đền, Tử Văn bị hồn ma hiện về quấy phá, dọa dẫm và bị kiện xuống âm phủ. Tại nơi âm ty, giữa chốn quỷ thần uy nghiêm, ông vẫn giữ vững khí phách, không chịu khuất phục, không biện minh vụng về mà lập luận chặt chẽ, rõ ràng. Dù ban đầu bị Diêm Vương nghi ngờ và bị phán tội, Tử Văn vẫn khẳng định hành động của mình là đúng:
“Tôi làm điều trung nghĩa, không sợ chết, há lại chịu nhục mà sống?”
Thái độ bình thản, lời lẽ cứng cỏi ấy cho thấy một con người không chỉ chính trực mà còn bản lĩnh, dám đối đầu đến cùng với cái ác, ngay cả khi sinh mạng bị đe dọa.
Hành động và lời nói của Tử Văn cũng gián tiếp làm sáng tỏ bộ mặt gian trá của hồn ma giặc – kẻ đội lốt thần linh để thao túng dân gian, lừa dối cả âm phủ. Nhờ có sự can thiệp của Thần Tản Viên – người đại diện cho chính nghĩa – sự thật được phơi bày và hồn ma bị trừng phạt.
🔹 4. Kết thúc và ý nghĩa biểu tượng
Sau khi chết, Tử Văn được giữ chức Phán sự đền Tản Viên – một chức vụ thiêng liêng, đại diện cho công lý nơi linh giới. Cái kết ấy mang màu sắc kỳ ảo nhưng giàu ý nghĩa biểu tượng: người chính trực sẽ được tôn vinh, kẻ tà gian sẽ bị trừng trị. Đó cũng là thông điệp sâu sắc mà Nguyễn Dữ gửi gắm: trong xã hội, dù công lý có bị che khuất, thì sự chính trực, lẽ phải vẫn có thể chiến thắng nếu có người dám đấu tranh.
🌿 Kết bài
Ngô Tử Văn là hình tượng tiêu biểu cho mẫu người trí thức lý tưởng trong văn học trung đại Việt Nam: chính trực, dũng cảm, kiên định và có trách nhiệm với cộng đồng. Qua nhân vật này, Nguyễn Dữ không chỉ xây dựng một câu chuyện truyền kỳ hấp dẫn, giàu kịch tính, mà còn thể hiện tư tưởng đề cao đạo lý, chính nghĩa, khát vọng công bằng xã hội. Trong bối cảnh hiện đại, hình ảnh Tử Văn vẫn còn nguyên giá trị, như một tấm gương về lòng quả cảm và sự trung thực – những phẩm chất cần thiết trong cuộc sống hôm nay.
Phân tích nhân vật Ngô Tử Văn trong truyện Tản Viên từ Phán sự lục (Nguyễn Dữ), chương trình Ngữ văn 10, tập 1
Soạn bài: Mẫu Đơn
Nhận xét
Đăng nhận xét