Con Mèo Của Trạng Quỳnh
Ngày xưa, vào thời phong kiến nước ta còn chịu ảnh hưởng mạnh từ văn hóa Trung Hoa, có một sứ thần nhà Thanh sang nước Nam để giao hảo. Vì vua Trung Hoa luôn tự cho mình là thiên triều, còn nước Nam chỉ là chư hầu, nên các sứ giả sang nước ta thường tìm cách ra câu đố, bày trò để thử tài và trấn áp tinh thần quan lại nước Nam.
Lần ấy, một viên sứ giả Tàu được nhà vua cử sang, vốn là người giỏi văn chương chữ nghĩa, lại cao ngạo. Nghe đồn nước Nam có Trạng Quỳnh rất tài trí, hắn nhất định phải thử tài xem thực hư ra sao.
Khi Trạng Quỳnh được lệnh tiếp sứ, viên sứ giả bèn đưa ra một câu đố bằng chữ Hán, viết trên giấy một chữ “Miêu” (猫), tức là “mèo” rồi thách Trạng:
— Này, nước Nam có học sĩ nào giỏi thì đọc được chữ này cho ta nghe xem nào!
Viên sứ giả vốn nghĩ Trạng sẽ đọc theo cách thông thường là “miêu”, rồi sẽ bị hắn bẻ bàng rằng: “Miêu” là chữ Tàu, người nước Nam đọc theo như vậy là chỉ biết bắt chước Tàu, không có bản sắc riêng.
Nhưng Trạng Quỳnh đâu phải tay vừa. Nhìn thoáng qua chữ, Trạng ung dung đọc to:
— Chữ ấy đọc là “Con mèo nhảy qua cái lò than”!
Viên sứ Tàu trố mắt:
— Cái gì? Là chữ “miêu” mà ông lại đọc là “con mèo nhảy qua cái lò than”? Sao lại đọc kỳ quặc vậy?
Trạng Quỳnh cười khẩy rồi giảng giải:
— Ngài hỏi tôi theo cách đọc của nước Nam, thì tôi đọc theo tiếng nước Nam chứ! Trong chữ ấy gồm có bộ “Miên” trên đầu, bên trái là bộ “Thử” (chuột), bên phải là bộ “Hỏa” (lửa). Chuột gặp lửa mà ở trong nhà thì còn gì ngoài… con mèo nhảy qua cái lò than! Cách đọc này vừa hình ảnh, vừa đúng nghĩa, lại đậm đà bản sắc Việt, ngài không phục sao?
Viên sứ Tàu nghẹn họng, cứng lưỡi, không thể cãi lại. Các quan trong triều bật cười khoái chí. Nhà vua cũng phải gật gù tán thưởng: vừa có trí, vừa có tài ứng biến tuyệt vời.
Ý nghĩa sâu sắc của câu chuyện
Câu chuyện "Con mèo của Trạng Quỳnh" tuy ngắn gọn, nhưng hàm chứa nhiều tầng nghĩa sâu sắc:
-
Trí tuệ dân gian Việt Nam: Trạng Quỳnh không chỉ thông minh mà còn linh hoạt, sáng tạo, thể hiện trí tuệ đặc sắc của người Việt khi đối mặt với ngoại bang.
-
Khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc: Trạng đã từ chối rập khuôn theo cách đọc của người Tàu, mà dùng tiếng Việt để diễn đạt một cách sống động, khéo léo. Đây là thông điệp ngầm khẳng định bản lĩnh và tiếng nói riêng của người Việt trong bối cảnh bị ảnh hưởng nặng nề bởi Hán hóa.
-
Tinh thần dân tộc tự hào và hài hước: Qua lời nói “con mèo nhảy qua cái lò than”, Trạng đã biến một tình huống căng thẳng thành giễu cợt, khiến đối phương phải cứng họng. Cái cười thâm sâu ấy không đơn thuần để giải trí, mà là một cách thể hiện sự thắng thế của trí tuệ trước uy quyền.
Lời Kết
Câu chuyện "Con mèo của Trạng Quỳnh" không chỉ mang lại tiếng cười hóm hỉnh, mà còn là biểu tượng cho trí tuệ, lòng tự tôn dân tộc và sự thông minh bản lĩnh của người Việt trước mọi thế lực ngoại bang. Dù chỉ là một “trò đùa chữ nghĩa”, nhưng nó đã trở thành một trong những giai thoại nổi bật nhất về Trạng Quỳnh – bậc danh nhân nổi tiếng trong kho tàng truyện cười dân gian Việt Nam.
Nhận xét
Đăng nhận xét