Cảm nhận về bài học nhân sinh trong truyện “Bầy chim chìa vôi” – Nguyễn Quang Thiều

Cảm nhận về bài học nhân sinh trong truyện “Bầy chim chìa vôi” – Nguyễn Quang Thiều

Trong những trang văn nhẹ nhàng như gió thoảng nhưng lắng sâu như một làn khói lam, Nguyễn Quang Thiều đã mang đến cho người đọc truyện ngắn “Bầy chim chìa vôi” – một tác phẩm thấm đẫm nỗi buồn, tình thương, và sự gợi nhắc lặng lẽ về những giá trị nhân văn sâu xa. Từ những kỷ niệm tuổi thơ bình dị của một đứa trẻ nơi làng quê, nhà văn không chỉ gợi lại hình bóng thân thương của ông bà, của mái nhà cũ, mà còn gửi gắm một bài học nhân sinh tinh tế về tình cảm gia đình, sự chia ly, và mối giao cảm kỳ diệu giữa con người với thiên nhiên.

Trước hết, truyện giúp ta cảm nhận được tình yêu thương gia đình là nền tảng tinh thần thiêng liêng nhất trong cuộc đời mỗi người. Nhân vật “tôi” trong truyện – một đứa trẻ sống cùng ông bà – đã trải qua những ngày tháng ấm áp bên cạnh người thân. Người bà hiện lên như một bóng dáng thầm lặng, tận tụy, luôn dậy sớm chuẩn bị bữa sáng và lặng lẽ ngồi bên khung cửa sổ nhìn về khoảng trời xa xăm. Ông là người hiền từ, gắn bó với thiên nhiên và đặc biệt yêu mến bầy chim chìa vôi. Những ký ức ấy, tuy giản dị, nhưng lại trở thành kho báu vô giá trong tâm hồn đứa cháu, in hằn trong trái tim thơ dại những điều mà mãi về sau mới dần thấu hiểu. Truyện gợi nhắc mỗi người rằng: khi còn có thể, hãy yêu thương, trân trọng và sống thật gần với người thân, bởi thời gian sẽ âm thầm lấy đi tất cả, và những người từng là mái ấm của mình có thể sẽ chỉ còn lại trong ký ức.

Một bài học khác mà truyện để lại chính là sự ý thức về sự mất mát và chia ly – điều không thể tránh khỏi trong đời sống con người. Cái chết của người ông đến một cách đột ngột, không báo trước, khiến cậu bé hoang mang, đau đớn và không thể lý giải. Sự vắng bóng của ông gắn liền với sự biến mất mãi mãi của bầy chim chìa vôi – điều khiến đứa trẻ càng thêm hụt hẫng và ám ảnh. Qua hình ảnh ấy, Nguyễn Quang Thiều như muốn nói với chúng ta rằng: chia ly là một phần của kiếp người, là cánh cửa khép lại một chặng sống nhưng cũng mở ra cánh cửa cho sự trưởng thành về nhận thức và tâm hồn. Đứa cháu lớn lên mang theo nỗi nhớ thương, mang theo cả câu hỏi không có lời đáp về sự sống – cái chết – thiên nhiên – ký ức… Nhưng chính những điều ấy đã nuôi dưỡng một tâm hồn giàu cảm xúc và biết thấu hiểu.

Từ đó, câu chuyện còn mang đến bài học thấm thía về mối giao cảm sâu sắc giữa con người và thiên nhiên. Ông không chỉ yêu thích mà như thể đã hòa làm một với bầy chim chìa vôi – những sinh linh nhỏ bé nhưng nhạy cảm và gần gũi. Sự ra đi của ông và sự biến mất của lũ chim như một sự trùng hợp kỳ lạ nhưng đầy chất thơ, tạo nên một liên tưởng đẹp và ám ảnh: thiên nhiên cũng cảm nhận được nỗi buồn, cũng biết đau thương và chia ly như con người. Thiên nhiên không chỉ là bối cảnh đứng im, mà là một sinh thể sống động, gắn bó với cảm xúc và linh hồn con người. Bởi thế, nếu con người sống biết yêu thương thiên nhiên, trân trọng muôn loài, thì thiên nhiên cũng sẽ đáp lại bằng sự an ủi và đồng hành.

Cuối cùng, điều đọng lại sau khi khép lại trang truyện chính là cảm xúc buồn man mác nhưng đầy nhân văn về sự trưởng thành trong im lặng và ký ức. Nhân vật “tôi” đã lớn lên, đi qua những nỗi buồn không gọi tên, mang theo những kỷ niệm tưởng đã phai mờ nhưng lại càng thêm sâu đậm. Cái kết của truyện không ồn ào, không bùng nổ, chỉ là một nỗi nhớ lặng lẽ, nhưng đủ để người đọc hiểu rằng: trưởng thành là học cách chấp nhận sự mất mát, học cách giữ gìn những gì thân thương nhất trong ký ức để biết sống sâu sắc hơn trong hiện tại.

“Bầy chim chìa vôi” không có những biến cố kịch tính, không có những lời thoại dồn dập, nhưng lại có sức lay động đặc biệt nhờ vào sự chân thật và tinh tế trong cảm xúc. Truyện nhắc mỗi chúng ta: hãy sống chậm lại để thấy được vẻ đẹp của những điều giản dị; hãy lắng nghe lòng mình để thấu hiểu giá trị của tình thân và ký ức; và hãy trân quý thiên nhiên như một phần hồn sâu thẳm của cuộc đời.

Soạn bài: Mẫu Đơn.