Soạn bài: Bài học đường đời đầu tiên (trích Dế Mèn phiêu lưu ký của Tô Hoài)

Soạn bài: Bài học đường đời đầu tiên (trích Dế Mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài) – theo Ngữ văn lớp 6, tập 1

📘 I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả Tô Hoài

Tô Hoài (1920–2014), tên thật là Nguyễn Sen, là một trong những nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại.
Ông có vốn sống phong phú, đặc biệt am hiểu thiên nhiên và cuộc sống lao động của người dân.
Sáng tác tiêu biểu: Dế Mèn phiêu lưu ký, O chuột, Truyện Tây Bắc, Miền Tây…
Phong cách văn học: ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi, giàu chất dân gian, sinh động và hấp dẫn.

2. Tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký”

Xuất bản lần đầu năm 1941, là tác phẩm nổi tiếng nhất của Tô Hoài dành cho thiếu nhi.
Gồm nhiều chương kể về cuộc đời và hành trình phiêu lưu của Dế Mèn – từ một chú dế ngông cuồng đến một cá nhân trưởng thành, có trách nhiệm.
Qua thế giới loài vật, tác giả ẩn dụ về xã hội loài người, gửi gắm nhiều bài học đạo đức, giáo dục nhân cách sống.

3. Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”

Là chương mở đầu của truyện.
Kể về tuổi trẻ kiêu căng, bồng bột của Dế Mèn và bài học sâu sắc đầu tiên khi chứng kiến cái chết của người bạn Dế Choắt – do lỗi lầm của chính mình gây ra.

📖 II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1. Hình ảnh nhân vật Dế Mèn

🔹 Vẻ ngoài của Dế Mèn:

Được miêu tả chi tiết, ấn tượng: râu dài, vai rộng, cánh khỏe, thân hình cường tráng.
Dế Mèn tự hào, kiêu ngạo về hình thể đẹp, thích chải chuốt, khoe khoang.

🔹 Tính cách ban đầu:

Kiêu căng, tự phụ: luôn nghĩ mình tài giỏi, xem thường kẻ yếu.
Nông nổi, vô trách nhiệm: thích trêu chọc chị Cốc mà không nghĩ đến hậu quả.

→ Đây là hình ảnh tiêu biểu cho tuổi trẻ đầy nhiệt huyết nhưng bồng bột, chủ quan, thiếu suy nghĩ.

2. Nhân vật Dế Choắt

Là một chú dế yếu đuối, gầy gò, ốm yếu, tính tình hiền lành, lễ phép.
Dù cố gắng đào hang để tự lập nhưng vẫn bị yếu thế trong cuộc sống.
Dế Choắt bị chị Cốc đánh chết vì bị hiểu nhầm là thủ phạm trêu chọc – trong khi đó là trò đùa của Dế Mèn.

→ Là nạn nhân tội nghiệp trong trò đùa tai hại, nhưng vẫn rộng lượng, không trách móc, còn nhắn nhủ Dế Mèn phải sống tử tế.

3. “Bài học đường đời đầu tiên” của Dế Mèn

Sau cái chết của Dế Choắt, Dế Mèn thấm thía nỗi đau và hối hận sâu sắc.
Nhận ra hành động thiếu suy nghĩ của mình đã gây hậu quả nghiêm trọng.
Tự nhủ phải sống tốt hơn, không coi thường người khác, phải có trách nhiệm với lời nói và việc làm của mình.

→ Bài học đường đời đầu tiên là bài học đạo đức, nhân cách sống quý báu:

✔ Sống khiêm tốn

✔ Tôn trọng người khác

✔ Trách nhiệm với hành động của mình

✔ Không nên kiêu căng, gây họa cho người khác

✍️ III. TỔNG KẾT

1. Nội dung

Đoạn trích là hành trình thức tỉnh lương tri đầu tiên của Dế Mèn, từ một chú dế kiêu ngạo đến biết ăn năn, hối lỗi.
Qua đó, Tô Hoài gửi gắm thông điệp sâu sắc về cách sống đúng đắn: Biết nhận lỗi, sửa sai, sống có trách nhiệm, yêu thương và tôn trọng người khác.

2. Nghệ thuật

Miêu tả sinh động, nhân cách hóa đặc sắc: các loài vật hiện lên gần gũi như con người.
Ngôn ngữ trong sáng, hóm hỉnh nhưng sâu sắc.
Lời kể chân thật, giàu cảm xúc, giúp người đọc dễ liên hệ với bản thân.

🎯 IV. GỢI Ý LUYỆN TẬP – TRAU DỒI

1. Câu hỏi ôn tập

Em hãy nêu những chi tiết thể hiện tính kiêu căng của Dế Mèn?
Cái chết của Dế Choắt đã để lại bài học gì cho Dế Mèn?
Theo em, tại sao đoạn trích lại có tên là “Bài học đường đời đầu tiên”?
Nếu là Dế Mèn, em sẽ nói gì với Dế Choắt?

2. Bài học rút ra

Mỗi hành động dù nhỏ cũng có thể gây hậu quả lớn – cần suy nghĩ kỹ trước khi làm.
Không nên xem thường người yếu hơn mình, cần sống nhân ái, biết giúp đỡ người khác.
Dũng cảm nhận lỗi và sửa sai là điều làm nên sự trưởng thành thực sự.

"Bài Học Đường Đời Đầu Tiên" trích "Dế Mèn Phiêu Lưu ký" - Tô Hoài, Ngữ Văn 6, Tập 1

Soạn bài: Mẫu Đơn

TRANG VÀNG VIỆT NAM

Tìm kiếm Blog này