.jpg)
Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở đến lúc chết
Mở bài
Trong nền văn học hiện thực phê phán Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945, Nam Cao được xem là cây bút có tầm tư tưởng sâu sắc, có khả năng đi sâu vào nội tâm con người với một ngòi bút đầy nhân đạo và tỉnh táo. Trong truyện ngắn Chí Phèo, nhà văn không chỉ khắc họa bi kịch của một người nông dân bị tha hóa, mà còn đặc biệt thành công khi thể hiện diễn biến tâm trạng phức tạp và đầy xúc động của nhân vật chính từ lúc gặp Thị Nở cho đến khi chết. Đó là một chuỗi chuyển biến từ thức tỉnh, hy vọng làm lại cuộc đời, đến tuyệt vọng và cái chết đau đớn – phản ánh sâu sắc nỗi đau con người bị xã hội từ chối quyền làm người.
Thân bài
1. Tâm trạng Chí Phèo sau đêm gặp Thị Nở – sự hồi sinh nhân tính
Sau nhiều năm trở thành “con quỷ dữ” của làng Vũ Đại – chuyên rạch mặt, ăn vạ, đâm chém, sống trong men rượu – thì lần đầu tiên Chí Phèo được một người đàn bà chăm sóc như một con người thực thụ. Thị Nở – người đàn bà xấu xí, nghèo khổ, dở hơi – lại chính là người đã mở ra một cánh cửa khác cho Chí.
Khi tỉnh dậy sau một cơn say, Chí bất ngờ thấy có người ngồi cạnh, nghe mùi cháo hành thơm bốc lên. Hắn bối rối, ngạc nhiên, rồi cảm động. Hắn ăn bát cháo hành trong trạng thái đầy xúc động. Đây là lần đầu tiên trong đời, hắn được một người tự nguyện chăm sóc, không phải vì sợ hãi hay vì hắn đe dọa.
Từ bát cháo hành ấy, phần người trong Chí dần hồi sinh. Hắn bắt đầu biết suy nghĩ, biết rung động: “Hắn thấy mắt mình hình như ươn ướt... Hắn thấy buồn man mác...” Những cảm xúc đó trước đây đã bị vùi lấp dưới men rượu và sự cộc cằn, nay dần trở lại, làm trái tim hắn thổn thức.
👉 => Đây là bước ngoặt quan trọng: Chí Phèo lần đầu tiên trong nhiều năm cảm nhận được tình người, được sự quan tâm, và đặc biệt – cảm nhận được mình vẫn là con người.
2. Tâm trạng Chí Phèo khi khát vọng được sống lương thiện trỗi dậy
Sau khi được Thị Nở chăm sóc, Chí Phèo bắt đầu khao khát sống một cuộc đời khác. Hắn không còn muốn uống rượu, không muốn rạch mặt ăn vạ, không muốn làm tay sai cho Bá Kiến. Hắn nghĩ đến tương lai, nghĩ đến việc sống với Thị Nở, làm ăn lương thiện như bao người khác.
Những suy nghĩ này cho thấy bản chất con người lương thiện trong Chí chưa bao giờ bị tiêu diệt hoàn toàn. Nó chỉ bị vùi lấp dưới lớp vỏ lưu manh mà xã hội áp đặt lên hắn. Khi được đánh thức bởi một chút yêu thương giản dị, hắn muốn được sống như một con người thực sự.
Câu hỏi day dứt của Chí Phèo lúc này là: “Hay là mình sang ở với tớ một nhà cho vui?” – một câu nói vừa chân thành, vừa đầy hi vọng, thể hiện mong muốn hòa nhập lại với cộng đồng.
👉 => Tâm trạng Chí Phèo lúc này là hạnh phúc, là hồi hộp, là khát vọng. Hắn đang nhìn thấy ánh sáng cuộc đời – điều mà trước đó hắn tưởng như không thể có.
3. Tâm trạng Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối – cú sốc tuyệt vọng
Nhưng ánh sáng ấy quá mong manh. Khi Thị Nở về thưa chuyện với bà cô – người đại diện cho định kiến xã hội – thì lập tức bị ngăn cản. Bà cô mắng Chí là “thằng không cha không mẹ, chỉ biết rạch mặt ăn vạ”, là “đồ lưu manh”, là “con quỷ dữ”. Thị nghe theo, quyết định dứt tình với Chí.
Thị Nở – người duy nhất mang đến hy vọng cho Chí – giờ cũng từ bỏ hắn. Khi Thị mang bát cháo trả lại, ánh mắt và thái độ khinh bỉ của Thị khiến Chí như bị dội một gáo nước lạnh. Hắn chết lặng. Tâm trạng của Chí lúc này là tột cùng đau đớn và uất ức.
Lần đầu tiên trong truyện, Chí không chửi, không uống rượu, mà rơi vào trạng thái trống rỗng, cô độc. Hắn nhận ra xã hội sẽ không bao giờ chấp nhận hắn làm người lương thiện nữa, cho dù hắn đã muốn thay đổi.
Câu hỏi đau đớn nhất vang lên như một bản án kết tội xã hội:
“Ai cho tao lương thiện?”
Đây không còn là câu hỏi riêng của Chí, mà là lời tố cáo xã hội phong kiến đã cướp đi cơ hội làm lại cuộc đời của biết bao con người khốn khổ.
👉 => Từ chỗ đầy hy vọng, tâm trạng Chí Phèo chuyển sang tuyệt vọng. Và từ tuyệt vọng, hắn tìm đến hành động cuối cùng.
4. Tâm trạng Chí Phèo trong hành động giết Bá Kiến và tự sát
Trong giây phút cuối cùng, Chí Phèo tỉnh táo lạ thường. Hắn cầm dao đến nhà Bá Kiến. Hắn không say. Hắn không xin rượu. Hắn không đi ăn vạ. Hắn đến để đòi lại công bằng. Kẻ đã đẩy Chí vào bước đường cùng không ai khác chính là Bá Kiến.
Việc giết Bá Kiến không phải là hành động của một kẻ lưu manh, mà là hành động phản kháng cuối cùng của một con người tuyệt vọng nhưng đã thức tỉnh. Hắn không muốn tiếp tục sống trong hình hài của “con quỷ dữ”, càng không thể sống trong một xã hội không chấp nhận hắn làm người. Không thể sống – thì hắn chọn cách chết.
Chí Phèo tự sát – một cái chết đầy đau đớn nhưng cũng đầy nhân tính. Hắn chết trong trạng thái hoàn toàn tỉnh táo, khi phần người đã sống lại, nhưng không tìm được chỗ đứng giữa cuộc đời. Cái chết của hắn là kết thúc của một bi kịch cá nhân, đồng thời là một lời buộc tội xã hội vô nhân đạo, bất công, và vô cảm.
Kết bài
Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở đến khi chết là một hành trình tâm lý đầy phức tạp, được Nam Cao thể hiện bằng ngôn ngữ chân thực và tinh tế. Từ một kẻ bị cả xã hội khinh miệt, Chí Phèo đã có lúc tỉnh thức, muốn hoàn lương, nhưng rồi lại bị chính xã hội ấy khước từ. Qua nhân vật Chí Phèo, nhà văn đã đặt ra câu hỏi day dứt về quyền được làm người, về giới hạn của sự tha thứ, và về sức mạnh của tình thương trong một xã hội vô nhân đạo. Tâm trạng Chí Phèo không chỉ là nỗi đau của một cá nhân, mà còn là tiếng kêu xé lòng của biết bao kiếp người bị vùi dập trong tăm tối và định kiến.
Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo từ khi gặp Thị Nở đến lúc chết.
Tác Phẩm "Chí Phèo" Nam Cao, Ngữ Văn Lớp 11, tập 1
Soạn bài: Mẫu Đơn
Nhận xét
Đăng nhận xét