Rằm Tháng Bảy - Ngày Của Ân Tình, Báo Hiếu Và Từ Bi

RẰM THÁNG BẢY – NGÀY CỦA ÂN TÌNH, BÁO HIẾU VÀ TỪ BI

I. Nguồn gốc của Rằm tháng Bảy

Rằm tháng Bảy âm lịch là một trong những ngày lễ quan trọng và thiêng liêng nhất trong văn hóa tâm linh của người Việt. Ngày này bắt nguồn từ hai truyền thống lớn: lễ Vu Lan báo hiếu của Phật giáo và lễ Xá tội vong nhân trong dân gian.

Theo kinh Phật, lễ Vu Lan gắn với sự tích Mục Kiền Liên cứu mẹ. Mục Kiền Liên là đệ tử thần thông bậc nhất của Đức Phật. Khi mẹ ông chết, vì tạo nhiều nghiệp ác nên bị đọa vào địa ngục, chịu đói khát và khổ sở. Với lòng hiếu thảo, Mục Kiền Liên đã dùng thần lực dâng cơm cho mẹ nhưng bà không thể ăn vì tội lỗi. Cuối cùng, nhờ sự hướng dẫn của Đức Phật, ông đã tổ chức cúng dường chư Tăng vào Rằm tháng Bảy. Nhờ công đức đó, mẹ ông được siêu thoát. Từ đó, lễ Vu Lan trở thành ngày báo hiếu, tưởng nhớ đến ông bà, cha mẹ và tổ tiên.

Song song với đó, trong dân gian, Rằm tháng Bảy còn là ngày “mở cửa địa ngục” – Xá tội vong nhân. Người ta tin rằng trong tháng Bảy âm lịch, đặc biệt là ngày Rằm, cửa âm phủ được mở, các vong hồn không nơi nương tựa được trở về dương thế để thọ hưởng lễ vật mà người trần dâng cúng. Vì vậy, người Việt tổ chức cúng cô hồn để thể hiện lòng từ bi và tránh bị quấy nhiễu.

II. Ý nghĩa sâu xa của ngày Rằm tháng Bảy

Rằm tháng Bảy không chỉ là ngày lễ tôn giáo mà còn là dịp để mỗi người hướng về cội nguồn, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Đây là dịp con cháu tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên, dâng lễ, đốt vàng mã để thể hiện tấm lòng tri ân, báo hiếu.

Đối với người theo đạo Phật, lễ Vu Lan là cơ hội để thực hành lòng hiếu thảo và từ bi, để nhìn lại chính mình, tu sửa tâm hồn, sống thiện lành hơn. Còn trong tín ngưỡng dân gian, lễ Xá tội vong nhân là hành động nhân đạo, thể hiện tinh thần nhân văn sâu sắc khi không quên những vong linh cô đơn, lạc loài, không nơi nương tựa.

Ngày Rằm tháng Bảy còn là một cơ hội tĩnh tâm, buông bỏ hận thù, sống chan hòa, vị tha, làm nhiều việc thiện để tích đức cho bản thân và gia đình. Chính vì thế, đây là một dịp lễ vừa mang tính tôn giáo vừa đậm nét truyền thống dân tộc.

III. Những việc nên làm trong Rằm tháng Bảy

1. Cúng lễ tổ tiên
   Vào ngày này, nhiều gia đình tổ chức mâm cơm cúng gia tiên, bày tỏ lòng biết ơn với những người đã khuất. Mâm cỗ có thể là chay hoặc mặn, tùy theo điều kiện và tập tục từng gia đình.

2. Lễ Vu Lan – dâng y cúng Phật, cúng dường chư Tăng
   Người theo đạo Phật thường đến chùa lễ Phật, nghe thuyết pháp, cầu siêu cho cha mẹ nhiều đời, dâng y cúng dường chư Tăng để hồi hướng công đức cho gia đình.

3. Phóng sinh – làm việc thiện
   Hành động phóng sinh mang ý nghĩa giải thoát, cứu vớt sinh linh. Đồng thời, giúp tâm hồn mỗi người thêm nhẹ nhàng, hướng thiện.

4. Cúng cô hồn, bố thí chúng sinh
   Nhiều người chuẩn bị mâm cỗ cúng ngoài trời để bố thí cho các cô hồn không nơi nương tựa. Mâm cúng thường gồm cháo loãng, bánh kẹo, muối gạo và vàng mã.

5. Tụng kinh – cầu an, cầu siêu
   Ngoài việc cúng lễ, nhiều người chọn đọc kinh Vu Lan hoặc các bài kinh cầu siêu để tích phúc, hồi hướng công đức cho người thân quá vãng và cho tất cả chúng sinh.

6. Thể hiện lòng hiếu thảo với cha mẹ còn sống
   Vu Lan không chỉ để nhớ người đã khuất mà còn là dịp nhắc nhở chúng ta trân trọng và yêu thương cha mẹ khi còn có thể. Một bữa cơm ấm cúng, một lời hỏi thăm, một việc làm ý nghĩa cũng là báo hiếu.

IV. Những điều nên kiêng kỵ trong Rằm tháng Bảy

1. Tránh sát sinh, gây oán kết
   Trong tháng Bảy, đặc biệt là ngày Rằm, nên hạn chế sát sinh vì đây là tháng xá tội, cần sống thiện lành, không gieo thêm nghiệp xấu.

2. Không nhặt tiền, vàng rơi trên đường
   Nhiều người đốt vàng mã, rải tiền vàng ngoài đường để cúng cô hồn. Nhặt lấy có thể khiến bạn "rước vong" theo.

3. Không treo chuông gió trước cửa
   Chuông gió tạo âm thanh dễ thu hút vong hồn, khiến chúng lảng vảng quanh nhà.

4. Không nên đi chơi khuya, nhất là ở nơi vắng vẻ
   Người xưa cho rằng ban đêm trong tháng Bảy là thời điểm vong hồn lang thang nhiều, tránh để bản thân bị ảnh hưởng năng lượng xấu.

5. Hạn chế cắt tóc, chuyển nhà, cưới hỏi
   Nhiều người kiêng những việc trọng đại trong tháng này để tránh xui rủi hoặc không may mắn.

6. Không đốt vàng mã tùy tiện, thiếu thành tâm
   Việc đốt vàng mã cần làm đúng nghi lễ, đúng mục đích, không được cẩu thả hoặc làm lấy lệ vì có thể bị phản tác dụng.

---

Kết luận

Rằm tháng Bảy là ngày lễ thiêng liêng kết tinh giữa đạo hiếu, đạo Phật và truyền thống nhân văn của dân tộc Việt. Dù có niềm tin tôn giáo hay không, mỗi người chúng ta đều có thể coi đây là dịp để hướng thiện, sống chậm lại, nhớ về cội nguồn và lan tỏa lòng yêu thương đến người thân cũng như muôn loài. Những nén nhang thơm, những bữa cơm cúng đơn sơ, những lời cầu nguyện chân thành – tất cả đều là sợi dây nối kết âm dương, gắn bó giữa con người với thế giới vô hình, giữa hiện tại và quá khứ, giữa yêu thương và lòng biết ơn vô tận.

Theo Phật Giáo Việt Nam.